به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ درحالی که روزهای اخیر بسیاری از شرایط برای پیش‌بینی میزان عرضه و تقاضای محصولات پروتئینی با فرارسیدن ایام محرم و همچنین بازگشت حجاج از حج برای متولیان بازار گوشت قابل پیش‌بینی و برنامه ریزی بوده است و به هیچ عنوان افزایش قیمت گوشت با توجه به صعود تقاضا دور از انتظار نبود اما بی‌مسئولیتی‌های صورت گرفته از سوی دولتی‌ها خصوصا شورای تامین‌کننده کنندگان دام و همچنین وزارت جهاد کشاورزی زمینه ساز افزایش صعودی قیمت‌ها در اقلام حیاتی و مورد نیاز مردم شده است و علتی برای کوچک شدن هرچه بیشتر سفره‌های مردم را فراهم آورده است، نوسانات و مشکلات پیش آمده در تامین کالاهای مورد نیاز و اساسی مردم باعث شد تا در این گزارش به جستجوی علل این معضلات پیش آمده در روزهای اخیر بپردازیم.
دلایل افزایش قیمت گوشت
از عمده دلایلی افزایش قیمت‌ها و تقاضا در روزهای اخیر ایام محرم و نیاز بازار به خصوص هیئت های مذهبی به گوشت و اقلام پروتئینی است موضوعی که می‌تواند بر قیمت‌ها تاثیر بگذارد البته از سوی دیگر کارشناسان عقیده دارند که افزایش قیمت از یک ماه قبل از محرم کلید خورده و در نتیجه بیشتر حاصل سیاست‌های نادرست اداره بازار از سوی دولتی‌ها است.
به هر حال هرچه دلیل گرانی باشد گوشت امروز در مرز ۴۰۰ هزار تومان قرار دارد هر چند این قیمت روی تابلو است و وقتی قصاب ها دست به چاقو می شوند حتی قیمت ها قدری بالاتر هم می رود، از دیگر دلایل عدم جواز خروج دام است که مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است و در نتیجه تامین دام برای کشتار دشوار خواهد شد و این بر قیمت گذاری تاثیر گذار می شود.
مشکلات دامداران؛ در حال حاضر بخش دامداری کشور با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند که تا رفع نشود مشکلات بازار و قیمت هم حل نخواهد شد. افزایش قابل توجه هزینه‌های تولید صنعت دامپروری را با مشکلات پیچیده ای مواجه کرده است. گرانی و نبود نهاده های دامی دامداران را با مشکلات اساسی رو به رو کرده است، امروز عدم توان مالی دامداران برای تأمین نهاده‌های خوراک دام تبدیل به اصلی‌ترین مشکل آن‌ها در ادامه تولید شده است. افزایش قیمت نهاده‌های خوراک دام، بالا رفتن هزینه های تولید را باعث شده است و این در حالی است که برخی نهاده ها مانند سویا که تأمین آن از جمله تعهدات دولت است نایاب شده است.
بر اساس نتایج طرح آمارگیری کشتار دام کشتارگاه‌های کشور، در نیمه دوم سال گذشته روند نقطه‌ای عرضه گوشت قرمز (گاو و گوساله و گوسفند) به ترتیب افت شدیدی را تجربه کرده است. بر اساس جدیدترین داده‌های مرکز آمار، در اسفند ۱۴۰۱ عرضه این دو محصول به ترتیب ۲۵.۷ و ۱۸.۷ درصد نسبت به اسفند سال قبل از آن افت پیدا کرده است. بررسی روند قیمت گوشت قرمز نیز در این مدت از افزایش شدید قیمت‌ها حکایت دارد. با توجه به آنکه تغییر قیمت کالا‌ها به میزان عرضه و تقاضای آن‌ها در بازار بستگی دارد، برخی کارشناسان، کاهش عرضه گوشت را یکی از دلایل اصلی رشد قیمت این کالا می‌دانند.
معضلات حوزه وارد کنندگان و تولیدکنندگان
بخش دیگری از مشکلات موجود را تعلل وارد کنندگان و تولیدگران در تولید خوراک دام به خصوص در بخش طیور که البته در بخش گوشت هم شاهد آن بودیم، سبب شد تا عرضه در بازار کاهش چشم گیری پیدا کند تا جایی که محبور به واردات گوشت از برخی کشورها شویم.
از سوی دیگر دولت نتوانسته به درستی شرایط بازار را مدیریت کند، مردم سال گذشته بعد از گرانی های جراحی اقتصادی از شرایطی می گفتند که در آن اگر حباب گرانی می شکست قیمت ها یکباره فراوان بالا می رفت، متاسفانه کسی در آن برهه این مشکل را جدی نگرفت و برای رفع آن راهکار ارائه نکرد. دولت به وضوح نتوانسته بین شرایط عرضع و تقاضا مدیریت درستی برقرار کند تا توازن حفظ شود از یک سو دامداران هم امروز ناراضی هستند چرا که قیمت نهاده ها در همین ۱۴ ماه اخیر چندین برابر شده است.
بی تدبیری در پیک محرم
همواره در نزدیکی ماه محرم و ماه رمضان و عید نوروز و این دست مناسبت ها، افزایش تقاضا رقم می خورد اما مسئله اصلی اینجا است که بعد از این همه سال تکرار شرایط، باز چرا مسئولان باید غافلگیر شوند، به استناد آمار‌های رسمی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی در پایان سال ۱۳۹۶ حدود ۳۹ هزار و ۵۰۰ تومان، پایان سال ۱۳۹۷ حدود ۹۱ هزار تومان، پایان سال ۱۳۹۸ حدود ۸۹ هزار تومان، پایان سال ۱۳۹۹ حدود ۱۲۴ هزار تومان و پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴۹ هزار تومان بود.
بر این اساس اگر کمترین حالت قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی را در حال حاضر ۴۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم نیز، نسبت به سال ۱۳۹۶ قیمت گوشت بیش از ۱۰ برابر و نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۲.۷ برابر شده است.آخرین گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌داد که در خرداد ۱۴۰۲ بیشترین میزان افزایش قیمت مربوط به گروه گوشت قرمز و گوشت ماکیان با ۹۰.۹ درصد است.
قاچاق دام زنده
متعاقب با افزایش قیمت دلار، عده‌ای از فعالان به‌جای عرضه دام خود به داخل کشور، آن را با نرخ بسیار بالاتری به خارج از مرزها می‌فرستند. در شرایطی که برخی از کشورهای هم‌مرز ما اقلیم مساعدی برای پرورش دام ندارند این دام‌ها با نرخ بسیار خوب خریداری می‌شود.
قاچاق دام دلیلی مهم برای کمیابی و گرانی گوشت محسوب شود اما این نکته نیز قابل‌تأمل است که چه شرایطی باعث قاچاق می‌شود؟ آیا با فراهم بودن نهاده‌ها و مکمل‌ها با نرخ مناسب، بازهم دامدار تمایلی به قاچاق دام خود به خارج از کشور خواهد داشت یا خیر؟
گزارش از محمد جهاد
